ಪ್ರವಾಸ

“ಹಳೇ ಆಲೂರಿನ ಅರ್ಕೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯವು ಐತಿಹಾಸಿಕ ವಿಜಯವೊಂದರ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ನಿರ್ಮಾಣಗೊಂಡ ಸ್ಮಾರಕಕಟ್ಟಡ. ಗಂಗದೊರೆಗಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಪ್ರಮುಖ ಮಾದರಿಗಳಲ್ಲೊಂದು. ದಕ್ಷಿಣಭಾರತದ ಪ್ರಮುಖ ಮಾಂಡಲಿಕ ರಾಜವಂಶಗಳಲ್ಲೊಂದಾದ ಗಂಗಮನೆತನದ ರಾಜರು ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರಿಗೂ ಚಾಲುಕ್ಯರಿಗೂ ಅಧೀನರಾಗಿದ್ದರೂ ತಮ್ಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಂಡು ಸ್ವಸಾಮರ್ಥ್ಯಪರಾಕ್ರಮಗಳಿಂದ…”

“ದೇವಾಲಯವಿರುವ ಮುಖ್ಯಬೀದಿಯಲ್ಲಿ ಎತ್ತರವಾದ ಧ್ವಜಸ್ತಂಭವೊಂದು ಮೊದಲಿಗೇ ನಿಮ್ಮ ಕಣ್ಸೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಸ್ತಂಭದ ನಾಲ್ಕು ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ ಆಯುಧಧಾರಿ ಭೈರವ, ಮೋದಕವನ್ನು ಮೆಲ್ಲುತ್ತಿರುವ ಗಣಪತಿ, ಶಿವದೇಗುಲದತ್ತ ಮೊಗಮಾಡಿ ಹೊರಟ ನಂದಿ ಹಾಗೂ ಕಡುಗತ್ತಿ ಹಿಡಿದ ವೀರಭದ್ರರ ಆಕರ್ಷಕ ಕೆತ್ತನೆಗಳಿವೆ. ಬಗೆಬಗೆಯ ಬಣ್ಣಗಳ ದೆಸೆಯಿಂದ…”

“ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ಅಂದವಾದ ಬಾಗಿಲ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲೂ ಈ ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳ ಸಂಗಮವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಅಂತರಾಳದ ದ್ವಾರದ ಚೌಕಟ್ಟಿನಂತೆಯೇ ಗುಡಿಯ ಇತರ ದ್ವಾರಪಟ್ಟಿಕೆಗಳೂ ವಜ್ರ, ಲತೆ, ಸ್ತಂಭ ಮೊದಲಾದ ವಿನ್ಯಾಸಗಳ ಪಟ್ಟಿಗಳೊಡನೆ ಕಂಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ. ದ್ವಾರಪಟ್ಟಿಕೆಗಳ ಲಲಾಟದಲ್ಲಿ ಗಜಲಕ್ಷ್ಮಿಯ ಉಬ್ಬುಶಿಲ್ಪವಿದ್ದರೆ, ಬುಡದ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ದೇವಗಣ…”

“ಕಲ್ಲೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಾವು ಪ್ರವೇಶಿಸುವುದೇ ಹಿಂಬದಿಯ ದಿಕ್ಕಿನಿಂದ. ಮೊದಲು ಕಾಣಿಸುವ ಮಂಟಪದ ಭಿತ್ತಿ ಕಂಬಗೋಪುರ ರಚನೆಗಳೊಡನೆ ಸರಳವಾಗಿದ್ದರೂ ಗೋಡೆಯ ಮೇಲಂಚಿನಲ್ಲಿ ಹಲವು ಶಿಲ್ಪಗಳು ಗೋಚರಿಸುತ್ತವೆ. ಎರಡು ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಕೀರ್ತಿಮುಖಗಳೊಳಗೂ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿಯೂ ಕಿರುಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಿದೆ.”

“ಬಾದಾಮಿ ಚಾಲುಕ್ಯರ ತರುವಾಯ ಆಡಳಿತ ನಡೆಸಿದ ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರೂ ಹಲವು ದೇವಾಲಯಗಳ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡಿದ್ದರು. ಅಂತಹ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ದೇವಾಲಯ ಗದಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸವಡಿಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿದೆ. ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದಂತೆ, ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರಿಂದ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗಿ ಚಾಲುಕ್ಯ, ಹೊಯ್ಸಳ…”